Trądzik różowaty − leczenie, kosmetyki, dieta, pielęgnacja

Trądzik różowaty pochodzi od łacińskiego słowa rosaceus oznaczającego „w kolorze róży" i bierze się stąd, że najbardziej widoczną cechą tego schorzenia są czerwone plamy na nosie i policzkach. Trądzik różowaty to prawdopodobne drugi najbardziej powszechny problem dermatologiczny, z którym zgłaszają się do dermatologów pacjenci. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że trądzik różowaty jest w medycynie oficjalnie wyodrębnioną jednostką chorobową. Wielu osób sądzi, że ma po prostu bardziej zaczerwienioną (i wrażliwszą) cerę niż inni. Przyjrzyjmy się zatem temu schorzeniu bardziej szczegółowo.

Czym jest trądzik różowaty?

Ta odmiana trądziku jest powszechną chorobą związaną ze stanem zapalnym skóry twarzy. Objawia się zaczerwienieniem skóry, które najczęściej pojawia się okresowo, lecz z czasem może się utrzymywać stale. Inne cechy charakterystyczne to rumień różowaty na twarzy, zmiany skórne przypominające powiększone pryszcze trądzikowe i tzw. pajączki (widoczne naczynia krwionośne). Osoby cierpiące na trądzik różowaty często zgłaszają też problem nadwrażliwej skóry. Mniej powszechne, ale także możliwe jest powstawanie zgrubień skóry, szczególnie na nosie. Nie każdy chory ma wszystkie wymienione objawy, nie u każdego są one w równym stopniu nasilone. Jeśli pacjent nie podejmuje leczenia, stan skóry z czasem się pogarsza. Geneza trądziku różowatego nie została do końca rozpoznana. Nie istnieją badania skóry dotyczące tej przypadłości, zaś diagnozowanie odbywa się na podstawie wyglądu skóry.

Kto choruje na trądzik różowaty?

Typowy pacjent z trądzikiem różowatym to kobieta w wieku od 30 do 60 lat o jasnym typie skóry lub pochodzeniu celtyckim. Choroba jest bardziej powszechna wśród kobiet niż wśród mężczyzn, ale jeśli pojawi się u mężczyzny, może mieć znacznie ostrzejszy przebieg. Mężczyźni częściej miewają zgrubienia skóry, zwłaszcza na nosie (rhinophyma). Trądzik różowaty atakuje także osoby o ciemniejszym typie skóry, ale o wiele rzadziej, do tego trudniej u nich zauważyć stopień postępu choroby, gdyż zaczerwienienie nie jest tak wyraźne.

Jakie są przyczyny występowania trądziku różowatego?

Wciąż nie posiadamy zbyt obszernej wiedzy na temat tego rodzaju trądziku. Jak wspomnieliśmy wcześniej, nadal nie jest znana dokładna geneza schorzenia, chociaż istnieje kilka teorii na temat możliwych czynników wpływających na jego rozwój. Uważa się na przykład, że mogą je wywoływać nadwrażliwe naczynia krwionośne, które rozszerzają się bardziej, niż powinny. Innymi możliwymi przyczynami są anormalna odpowiedź immunologiczna skóry, obecność mikroskopijnych roztoczy skórnych z rodzaju nużeńców (Demodex), uwarunkowania genetyczne oraz wystąpienie czynników zapalnych. Prawdopodobnie wszystkie wymienione potencjalne powody w równym stopniu odgrywają rolę w powstawaniu trądziku różowatego.

Czy trądzik różowaty może wystąpić w innych miejscach na ciele niż twarz?

Tradzik różowaty w typowej postaci to schorzenie obejmujące środkową część twarzy: nos, policzki i podbródek. U niektórych pacjentów może również dojść do zainfekowania skóry wokół oczu - wtedy mówimy o trądziku różowatym ocznym. W jego wyniku oczy łzawią, są zaczerwienione i podrażnione. Skóra powiek bywa napuchnięta i często tworzą się jęczmienie. Badania prowadzone w kierunku trądziku różowatego wykazały dotychczas, że choroba może być również związana z innymi schorzeniami przebiegającymi ze stanem zapalnym. Istnieje także związek między tym rodzajem trądziku a migreną i refluksem żołądkowo-przełykowym, który powoduje zgagę. Osoby cierpiące na ostrą formę trądziku różowatego mogą być również bardziej narażone na choroby serca.

Czy istnieje lek na trądzik różowaty?

Niestety jest to choroba przewlekła, więc nie ma na nią lekarstwa, które pozwoli się całkowicie wyleczyć. Przebiega w powtarzających się cyklach remisji (gdy następuje zanik zmian skórnych) oraz nawrotu (gdy stan skóry się pogarsza). Z czasem trądzik ten może przybrać na sile, jeśli pacjent nie podda się leczeniu. Na szczęście istnieje kilka metod pozwalających na kontrolowanie choroby.

Co powoduje nasilenie trądziku różowatego?

Istnieje kilka dokładnie poznanych czynników potęgujących zmiany skórne występujące podczas trądziku różowatego. Najgorszym winowajcą jest promieniowanie słoneczne, które nasila objawy u ponad 80 procent chorujących. Inne powszechne przyczyny nawrotu tej odmiany trądziku to stres, nagła zmiana temperatury otoczenia lub jej ekstremalne wartości, wiatr, ćwiczenia fizyczne, alkohol, ser, pikantne dania, gorące napoje oraz niektóre kosmetyki do pielęgnacji skóry (wymienione w dalszej części rozdziału).

Jak leczyć trądzik różowaty?

Jednym z najistotniejszych aspektów walki z tym rodzajem trądziku jest odpowiednia ochrona przeciwsłoneczna. Konieczne jest stosowanie kremu na dzień z filtrem o wartości przynajmniej SPF 30, chroniącego zarówno przed promieniowaniem UVA, jak i UVB. Wystawianie skóry na światło słoneczne może prowadzić do nasilenia choroby, więc w codziennych zabiegach pielęgnacyjnych należy bezwarunkowo uwzględnić nakładanie takiego kremu. Promieniowanie ultrafioletowe jest w stanie przenikać przez chmury, więc nie zapominaj o kremie także zimą.

Istnieją też środki dostępne na receptę oraz inne formy leczenia stosowane w celu utrzymania zmian skórnych pod kontrolą.

a)   kremy i żele

Opracowano kilka terapii kremami, które zmniejszają guzki i pryszcze o podłożu zapalnym, redukują zaczerwienienie, normują wrażliwość skóry oraz ograniczają intensywność nawrotów schorzenia. Krem na trądzik różowaty zawiera następujące składniki:

• kwas azelainowy,
• iwermektyna,
• brymonidyna,
• metronidazol.

b) leki doustne

Przebiegający ze stanem zapalnym trądzik różowaty, który objawia się licznymi czerwonymi wypryskami (grudkami i krostami), dobrze reaguje na antybiotyki przyjmowane doustnie. Stosuje się je przez 3-4 miesiące lub do osiągnięcia fazy remisji. Standardowe antybiotyki przepisywane na tę formę trądziku to tetracyklina i erytromycyna. Te konkretne preparaty są stosowane od kilku dziesięcioleci i mają dobry profil bezpieczeństwa. Antybiotyki w kontekście trądziku różowatego zaleca się raczej ze względu na działanie przeciwzapalne niż właściwości antybakteryjne.

W celu zmniejszenia wyprysków oraz stanu zapalnego w ostrym przebiegu trądziku różowatego warto zastosować lek Roaccutane zawierający izotretynoinę. Zazwyczaj przepisuje się go w mniejszych dawkach niż w przypadku leczenia zwykłego trądziku. Lek wykazuje dużą skuteczność. Wymagane jest oczywiście uważne monitorowanie postępu leczenia przez doświadczonego dermatologa.

c)  zabiegi laserowe i fototerapia

Tego typu terapie są niezwykle skuteczne w leczeniu zaczerwienienia i poszerzonych naczynek krwionośnych (teleangiektazji) towarzyszących trądzikowi różowatemu. Najczęściej stosowane są lasery IPL (wykorzystujące intensywne, pulsujące światło) lub PDL (pulsacyjny barwnikowy). Wymagana jest seria zabiegów, która może się składać z 3 do 6 sesji przeprowadzonych w miesięcznych lub sześciotygodniowych odstępach. Zaczerwienienie często po jakimś czasie powraca, może więc zachodzić potrzeba poddania się leczeniu podtrzymującemu (np. raz w roku). Zabiegi te nie są zbyt bolesne, wykonują je lekarze dermatolodzy z doświadczeniem w stosowaniu urządzeń laserowych. Zaletą skonsultowania się z dermatologiem jest możliwość zastosowania przez niego innych form leczenia, np. przepisania odpowiednich kremów lub leków doustnych. Przed umówieniem się na wizytę dowiedz się, czy twój dermatolog oferuje zabiegi laserowe i światłoterapię.

Czego powinni się wystrzegać chorzy na trądzik różowaty?

Kluczowa kwestia przy tej chorobie to unikanie czynników powodujących jej nasilenie lub nawrót. Nie zawsze jest to możliwe, ale drugim ważnym sposobem na zmniejszenie ryzyka zachorowania okazuje się przynajmniej ograniczenie kontaktu ze szkodliwymi czynnikami. Każdy pacjent powinien unikać bezpośredniego przebywania na słońcu, a kiedy już musi wyeksponować na nie skórę stosować kremy z filtrem przeciwsłonecznym. Pozostałe czynniki ryzyka mogą być inne dla każdego przypadku.

Wielu ludzi zmagających się z trądzikiem różowatym może mieć uczulenie na składniki kosmetyków do pielęgnacji skóry. Dobrze jest wypróbować nowy preparat najpierw na niewielkiej powierzchni skóry, żeby sprawdzić, czy nie spowoduje jej zaczerwienienia, pieczenia lub podrażnienia.

Dobre miejsce na przeprowadzenie testu skórnego to obszar za uchem, z boku szyi lub na pozbawionej owłosienia części ramion. Pomocne może być unikanie produktów do pielęgnacji skóry zawierających alkohol, oczar, mentol, kamforę, substancje zapachowe, miętę pieprzową, eukaliptus, glikol propylenowy, parabeny, laurylosiarczan sodu, kwas glikolowy i kwas salicylowy. Kremy z retinoidami często stosowane w celu opóźnienia oznak starzenia należy aplikować je z dużą dozą ostrożności.

Jakiego rodzaju krem przeciwsłoneczny jest najlepszy?

Najlepsze są kremy z fil­trem przeciwsłonecznym o szerokim zakresie działania ze wskaźnikiem ochrony SPF o wartości przynajmniej 30. Osoby cierpiące na trądzik różowaty powinny nakładać krem na twarz codziennie, nawet zimą. Skoro kosmetyk ma służyć do codziennego stosowania, nie może podrażniać skóry. Kremy przeciwsłoneczne zawierające dimetykon lub cyklometylosiloksan są często lepiej tolerowane niż produkty bez tych składników. Wiele osób zmagających się z trądzikiem różowatym twierdzi, że lepiej służą im kremy przeciwsłoneczne oparte na filtrach mineralnych (fizycznych). Nietrudno rozpoznać te produkty - są to kosmetyki do opalania zawierające tytan lub cynk.

Jak dbać o skórę przy trądziku różowatym?

Osoby chorujące na trądzik różowaty powinny wykonywać proste zabiegi pielęgnacyjne. Im bardziej ingerujemy w powierzchnię skóry i produkty jej wierzchnich warstw, tym większe ryzyko spowodowania niepotrzebnych podrażnień. Skórę należy oczyszczać rano i wieczorem. Idealny środek oczyszczający powinien mieć neutralny lub lekko kwasowy odczyn pH i pozostawiać na skórze minimalną warstewkę ochronną. Nie może zatykać porów. Generalnie należy się wystrzegać peelingów i toników. Preparat oczyszczający zmywa się zimną lub letnią wodą. Codzienne nawilżanie skóry rano oraz - w razie potrzeby -wieczorem jest istotne dla utrzymania jej miękkości i elastyczności. Duża część osób zmagających się z trądzikiem różowatym ma naturalnie suchą skórę; wysusza się ona także w następstwie zażywania niektórych leków. Regularne nawilżanie kremem nawilżającym do cery zaczerwienionej podniesie poziom wody w skórze oraz wesprze jej funkcjonowanie jako naturalnej bariery oddzielającej or­ganizm od świata zewnętrznego. W tym przypadku zalecamy raczej kremy niż mleczka.

Jakie kosmetyki do makijażu można stosować przy trądziku różowatym?

Osoby cierpiące na tę formę trądziku powinny unikać kosmetyków wodoodpornych, gdyż ich zmywanie wymaga zwykle stosowania substancji rozpuszczających, które mogą podrażniać skórę. Zalecane są natomiast kosmetyki na bazie minerałów, takie jak kremowy podkład korygujący gdyż zawierają składniki chemicznie obojętne. Wyraźne zaczerwienienia da się zakamuflować, stosując produkty zawierające zielony barwnik. Alternatywą będzie zielony korektor, który należy nałożyć na skórę przed beztłuszczową bazą.

Czy dieta może pomóc w walce z trądzikiem różowatym?

Uważa się, że alkohol, ser, pikantne potrawy i gorące napoje mają niejaki wpływ na rozwój choroby, więc ograniczenie spożywania tych produktów powinno poprawić stan skóry. Ponadto potencjalnymi wyzwalaczami trądziku różowatego są papryczka czerwona oraz cayenne, a także owoce cytruso­we i pomidory. Suplementy diety zawierające kwasy omega-3 oraz olej lniany wydają się zmniejszać objawy trądziku różowatego. Mogą również odgrywać znaczącą rolę w zmniejszaniu stanu zapalnego skóry.

Jak trądzik różowaty wpływa na psychikę chorującego?

Zaczerwienienie i grudki na twarzy wywierają niekiedy ogromny wpływ na stan emocjonalny pacjenta. Choroba bywa czynnikiem stygmatyzującym, ponieważ ludzie często wychodzą z błędnego przeświadczenia, że zmiany skórne są wynikiem nadużywania alkoholu. Stres dodatkowo potęguje czerwienienie się, które staje się dla chorego powodem do wstydu. U niektórych trądzik różowaty stanowi przyczynę napadów lęku, a nawet depresji.

Kiedy należy się zgłosić do lekarza?

Każda choroba skóry, która ogranicza codzienne funkcjonowanie lub kontakty społeczne, a także obniża nastrój i pozbawia pewności siebie, powinna być skonsultowana z lekarzem rodzinnym lub dermatologiem. Jeżeli grudki, czerwone plamy, rumieńce lub nadwrażliwość po zastosowaniu dostępnych bez recepty kosmetyków do pielęgnacji skóry nie ustępują, to znak, że czas na poradę medyczną. Jeśli lekarz rodzinny zaproponuje terapię, która po 4-6 tygodniach nie przyniesie rezultatów, warto rozważyć zasięgnięcie drugiej opinii, tym razem u dermatologa - najlepiej specjalizującego się w kosmetologii i mającego możliwość zastosowania me­tody IPL lub technologii laserowej.